هرآنچه که باید راجع به آتروفی مغزی بدانیم

نگاهی کلی بر آتروفی مغز

آتروفی مغز یا آتروفی مغزی از دست دادن سلول‌های مغزی به نام نورون است. آتروفی همچنین ارتباطاتی را که به سلول‌ها کمک می‌کند از بین می‌برد. این می‌تواند نتیجه بسیاری از بیماری‌های مختلف باشد که به مغز آسیب می‌رساند، از جمله سکته مغزی و بیماری آلزایمر.

آتروفی می‌‌تواند قسمت‌های مختلف مغز را تحت تأثیر قرار دهد.

آتروفی کانونی، سلول‌های مناطق خاصی از مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به از دست دادن عملکرد آن مناطق خاص می‌شود.

آتروفی عمومی، سلول‌های سراسر مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

امید به زندگی در بیماران مبتلا به آتروفی مغز می‌تواند تحت تأثیر شرایطی باشد که باعث کوچک شدن مغز می‌شود. افراد مبتلا به بیماری آلزایمر پس از تشخیص، به طور متوسط چهار تا هشت سال زندگی می‌کنند. در صورتی که بیماری آنها به طور موثری درمان شود، بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می‌‌توانند تا یک دوره طول عمر طبیعی داشته باشند.1
 

علل بیماری آتروفی مغز

دلایل مختلفی برای آتروفی مغزی وجود دارند. این ممکن است نتیجه یک بیماری عصبی پیشرونده یا آسیب مغزی باشد.
 

بیماری‌های پیشرونده

تعدادی از سندرم‌های عصبی با تخریب سلول‌های خاصی در مغز مشخص می‌شوند. بیماری پارکینسون و آلزایمر، شناخته شده‌ترین شرایط تخریب عصبی هستند که بر مغز تأثیر می‌گذارند. سایر موارد شامل زوال عقل با اجسام لویی، بیماری‌هانتینگتون و زوال عقل موقتی هستند.

مشخص نیست که چرا این شرایط ایجاد می‌شوند و کارشناسان معتقدند که ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد آن دخیل باشد. گاهی اوقات، یک وضعیت اکتسابی مانند ایدز، می‌تواند با آتروفی مغزی و دژنراتیو مغزی همراه باشد. و سندرم ورنیکه کورساکف می‌تواند باعث آتروفی پیشرونده مغز و تغییرات رفتاری در ارتباط با سوء مصرف الکل شود. برخی از متخصصان معتقدند که پیری با پیشرفت آهسته آتروفی همراه است و محققان مطمئن نیستند که آیا این تاثیری روی توانایی‌های فرد می‌گذارد یا خیر.


 

ضربه مغزی

در برخی موارد، آتروفی مغزی به دلیل آسیب ناگهانی مغز مانند، سکته مغزی، ضربه به سر، عفونت مغزی (انسفالیت) یا تومور مغزی رخ می‌دهد.  ترومای مکرر سر می‌تواند قسمت‌های متعددی از آسیب‌های مغزی را به وجود آورد که در نتیجه موجب آتروفی شدید مغزی و بیماری توصیف شده‌ای به عنوان انسفالوپاتی ترومای مزمن (CTE) شود و سکته‌های مکرر می‌توانند زمینه‌های مختلف آتروفی را به طور معمول با تغییرات رفتاری و زوال عقل عروقی، ایجاد کنند.

گاهی اوقات بیماری ام‌اس می‌تواند زمینه‌های این بیماری را نیز ایجاد کند. بعد از آسیب دیدن ناحیه ای از مغز، ممکن است آن ناحیه در معرض التهاب و تورم قرار بگیرد. در نهایت، این می‌تواند باعث نکروز سلول‌های مغز آسیب دیده شود. فلج مغزی (CP)، یک بیماری مادرزادی است که ممکن است با آتروفی مغزی همراه باشد، اما این بیماری همیشه در CP وجود ندارد.
 

مادرزادی

آتروفی مغزی همچنین ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد.2
 

علائم آتروفی مغزی چیست؟

علائم آتروفی مغزی می‌تواند عمومی باشد (کل مغز را تحت تأثیر قرار دهد) یا موضعی باشد (فقط یک قسمت از مغز یا یک عملکرد را تحت تأثیر قرار دهد). علائم عمومی شامل علائم زوال عقل مانند مشکلات حافظه یا تغییر شخصیت است. علائم موضعی شامل تشنج و مشکلات گفتاری، بینایی یا حرکتی است.
 

علائم عمومی آتروفی مغزی

علائم عمومی آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در سراسر مغز بوجود می‌آید. ممکن است روزانه یا هر چند وقت یک بار علائم آتروفی مغزی را تجربه کنید. در بعضی مواقع هر یک از علائم زیر می‌تواند شدید باشد:

تغییر در خلق و خو، شخصیت یا رفتار

مشکل در قضاوت یا تفکر انتزاعی

مشکل در حافظه، فکر کردن، صحبت کردن، درک مطلب، نوشتن یا خواندن

گمراهی

اختلالات یادگیری
 

علائم موضعی آتروفی مغزی

اگر آتروفی مغزی در اثر از دست دادن سلول‌های مغزی در یک منطقه خاص از مغز به وجود آید، ممکن است علائم موضعی داشته باشید از جمله:

تاری دید یا دوبینی

مشکل در تولید یا درک گفتار (آفازی)

اختلال در تعادل و هماهنگی

ضعف موضعی، از دست دادن حس یا فلج شدن
 

علائم جدی که ممکن است بسیار خطرناک باشند

در برخی موارد، آتروفی مغزی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. اگر شما یا شخصی که با او در ارتباط هستید، یکی از علائم زیر را دارید، فوراً برای درمان آن اقدام کنید:

خطرناک بودن برای خود یا دیگران، از جمله رفتار تهدیدآمیز، غیر منطقی یا خودکشی

تغییر در سطح هوشیاری یا کم‌حواسی، مانند غش کردن یا نداشتن واکنش

تغییر در وضعیت ذهنی یا تغییر رفتار ناگهانی، مانند گیجی، هذیان، بی‌حالی، توهم و خیال‌پردازی

تشنج

تغییر ناگهانی در بینایی، از دست دادن بینایی یا درد چشم.1

راه‌های درمان کوچک شدن مغز

راه درمان کوچک شدن مغز، بسته به علت بیماری و موقعیت و شدت آن، متفاوت خواهد بود. در ادامه، به‌تفکیک علت‌های مختلف ابتلا به آتروفی مغزی، از راهکارهای رایج برای درمان آن خواهیم گفت.
 

ضربه مغزی

همان ‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، کوچک شدن مغز ممکن است یکی از عوارض بلندمدت ضربه مغزی باشد. در چنین مواقعی، تمرکز بر بهبود بافت‌های آسیب‌دیده مغزی خواهد بود. برای بهبود اوضاع آسیب مغزی، معمولا به یک دوره توان‌بخشی نیاز است. احتمال استفاده از یک یا چند مورد از راهکارهای درمانی زیر هم وجود خواهد داشت (هم‌زمان با توان‌بخشی):

فیزیوتراپی؛

گفتاردرمانی؛

مشاوره (منظور مشاوره روان‌شناختی است، با هدف توانمندکردن بیمار در برخورد با مشکلات شخصی مثل مشکلات هیجانی و موارد مشابه).
 

بیماری‌ها و اختلال‌ها

بیماری‌ها و اختلال‌های مختلفی زمینه‌ساز ابتلا به آتروفی مغزی می‌شوند. بسیاری از اینها قابل‌درمان نیستند؛ بنابراین، اگر علت آتروفی چنین بیماری یا اختلالی باشد، کوشش اصلی فقط بر کنترل شدت علائم آن خواهد بود. برای این منظور، از مجموعه‌ای از راهکارهای درمانی (مثل کاردرمانی یا گفتاردرمانی) و داروهای مختلف استفاده خواهد شد. با کمک این راهکارها و داروها شاید بتوان به بازیابی کارکرد مغز کمکی کرد. همچنین از طریق همین راهکارهاست که بیمار مبتلا به آتروفی مغزی با شگردهایی برای کنارآمدن با علائمش آشنا می‌شود.

در ادامه، با ذکر چند مثال، به شما خواهیم گفت که کوچک شدن مغز ، بسته به علت آن، دقیقا با استفاده از چه راهکارهایی درمان یا کنترل می‌شود:
 

سکته مغزی

برای بهبود علائم سکته مغزی از داروهایی مثل فعال‌کننده‌های پلاسمینوژن بافتی (TPA) استفاده می‌شود که به انحلال لخته خون و بازگرداندن جریان خون به مغز کمک می‌کند. برای خارج‌کردن لخته خون یا ترمیم رگ‌های آسیب‌دیده، گاهی به عمل جراحی نیاز خواهد بود. مصرف داروهای ضدانعقاد و داروهای کاهش‌دهنده فشار خون به پیشگیری از وقوع مجدد سکته مغزی کمک خواهد کرد؛
 

ام اس

برای بهبود و کنترل علائم ام اس، اغلب از داروهای تعدیل‌کننده مثل اُکرووس (Ocrevus)، کوپاکسون (Copaxone) و فینگولیمود (Fingolimod) استفاده می‌شود. مصرف این داروها به پیشگیری از حملات دستگاه ایمنی به سلول‌های عصبی کمک می‌کند.

به همین منوال، ابتدا علت اصلی کوچک شدن مغز مشخص می‌شود و سپس، از راهکار یا راهکارهای درمانی مناسب برای کنترل علائم آن استفاده می‌کنند.

راهکار درمانی قطعی و مشخص برای بخشی از بیماری‌ها و اختلال‌های مرتبط‌ با آتروفی مغزی وجود ندارد. آلزایمر و دیگر انواع زوال عقل، فلج مغزی، بیماری هانتینگتون یا لکودیستروفی‌ها همگی به این دسته تعلق دارند. فقط می‌توان با استفاده از برخی داروها، علائم بیماری را کنترل کرد و از شدتشان کاست؛ اما نمی‌توان بیماری را به‌طور قطعی و دائمی درمان کرد.
 

عفونت‌ها

عفونت‌هایی مثل ایدز یا آنسفالیت نیز ممکن است از علل کوچک شدن مغز باشند. ابتدا باید نوع عفونت مشخص شود (ویروسی یا باکتریایی بودن آن). برای درمان و کنترل علائم عفونت‌های ویروسی از داروهای ضدویروس استفاده می‌شود. داروهای آنتی‌بیوتیک نیز در کنترل و بهبود عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارند.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.resaa.net
3.www.chetor.com